In dit artikel worden antwoorden gegeven op de vraag; wat is contextuele systeemtherapie? Wat is het verschil en wat zijn de overeenkomsten met alle anderen vormen als familieopstelling, systemisch werk en systeemtherapie? En waar kan je op letten wanneer je met een therapeut of coach aan de slag gaat.
Het korte antwoord, alle vormen liggen in het verlengde van het gezins- en/ of familiesysteem waarbinnen je leeft, opgegroeid bent en aan deelneemt. Het grote verschil zit hem in de benadering en of vraagstukken ook onderzocht kunnen worden in het onderbewuste en daardoor verder gaan dan alleen het hier en nu.
Levenservaringen vormen je tot wie je bent
Bij de start van de opleiding contextuele systeemtherapie, is één ding duidelijk. De ervaringen die levenslang worden meegedragen worden vanuit een ander licht bekeken. Het zal een verdieping geven van de levensreis die al gemaakt is en een levensreis die nog gaat komen.
Een verdieping in gesprek over de huidige relaties, als ook het verleden en de toekomst. De contextuele systeemtherapie waarbij de vier dimensies (feiten, psychologie, interacties en relationele ethiek) verbonden zijn aan de relationele werkelijkheid en niet los gezien kunnen worden van elkaar. Het omvat alle aspecten die het menselijke gedrag beïnvloeden of sturen. De dimensies zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en elk aspect van de menselijke relatie is verweven met de vier dimensies. Met welke dimensie je ook aan de slag gaat, het heeft zowel invloed op de andere dimensies als alle relaties waarmee je verbonden bent, ook wanneer iemand niet meer leeft en wel tot het systeem behoort als ook toekomstige relaties.
Wanneer de vraag wordt gesteld of contextuele systeemtherapie in het verlengde ligt van alle anderen vormen van systemisch werken, systeemtherapie of familieopstelling, klopt dat ten deel. Om jou hierin mee te nemen eerst de verschillende vormen en de uitleg ervan.
Wat is systeemtherapie?
Systeemtherapie is een vorm van psychotherapie en wordt ook wel relatie- en gezinstherapie genoemd. Het belangrijkste kenmerk van systeemtherapie is dat belangrijke naasten zoals de partner, kinderen, broer, zus, ouders, buren, vrienden of collega’s betrokken worden bij de therapie.
Wat is systemisch werk?
Systemisch werk is een rollenspel met als doel verborgen belemmeringen zichtbaar te maken binnen families, sociale groepen en organisaties. Het uitgangspunt is dat iedereen wordt beïnvloed door het systeem waar hij deel van uitmaakt.
Wat is een familieopstelling?
Een familieopstelling is een therapeutische sessie waarbij een deelnemer een vraagstuk inbrengt waar hij of zij helderheid over wil krijgen. De inbrengen deelt meestal een vraagstuk in het verlengde van zijn of haar familie-ervaringen. De anderen deelnemers, de representanten vormen de ‘familieleden’ van de inbrengen.
Wat is contextuele systeemtherapie?
Contextuele therapie is een therapeutische benadering die problemen en levensvragen niet los ziet van wat generaties lang is doorgegeven en ontvangen. De verbondenheid die er is met je partner, kinderen, ouders, grootouders en andere belangrijke (familie)relaties vormen die ‘context’.
Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen systeemtherapie, contextuele systeemtherapie en een familieopstelling?
De grootste overeenkomst is de het systeem oftewel de context. Het leven waarbinnen iemand opgroeit wordt als uitgangspunt gezien voor alle benaderingen.
Je kan systemisch werken waarbij de basisbeginselen van hoe en op welke wijze systemen elkaar beïnvloeden aan het licht komen. Het kan leiden tot meer inzicht, hoe jij je verhoudt tot de systemen waarbinnen je leeft. Het heeft vele raakvlakken met een familieopstelling. Doormiddel van een familieopstelling, waarbij je als inbrengen een vraag voorlegt kunnen de representanten doormiddel van weinig woorden door de ruimte bewegen. Het laat veelal een (onbewuste) oorzaak zien achter ons gedrag. Opstellingen helpen om de tot nu toe verborgen verbanden te zien met het grotere geheel waar jij onderdeel van uitmaakt. Als de belemmering zichtbaar wordt, kan je nieuwe mogelijkheden vinden.
Kies je voor coaching of therapie?
Ook is er naast de verschillen in invalshoek ook een verschil in benadering, therapie of coaching. Het belangrijkste verschil tussen een therapeut en een coach, is goed uit te leggen met behulp van een metafoor. Je hebt bijvoorbeeld een kapotte fiets en je wilt dat deze zo snel mogelijk gerepareerd is. Een coach begeleid jou bij het proces hoe je de fiets kan repareren. En een therapeut laat jou ontdekken hoe de fiets kapot is gegaan. En soms krijg je de mix van beiden.
De vier grote stromingen van psychotherapie
Binnen de vier grote stromingen van psychotherapie (psychoanalyse, gedragstherapie, ervaringsgerichte therapie en systeemtherapie), hebben ze alle vier verschillende uitgangspunten en een andere aanpak. Systeemtherapie heeft als uitgangspunt dat problemen of uitdagingen veelal ontstaan door de manier waarop we met elkaar in relatie staan. Het probleem van één persoon in het gezin zegt dan iets over het gehele gezin. De therapeut gaat dan met de relatie of het gezin aan de slag.
Binnen contextuele therapie worden niet alleen het huidige gezin, maar ook de voorgaande en volgende generaties (overgrootouders, grootouders, ouders, kinderen en kleinkinderen) in beeld gebracht. Welke mogelijkheden, krachten en belemmeringen vormen hen tot wie zij nu zijn. Wat is er generatie op generatie doorgegeven en welke gezamenlijke erfenis draagt de huidige generatie nu met zich mee. Wat mogen zij doorbreken waarbij noden en lasten niet bij de volgende generatie terecht komen en balansen hersteld kunnen worden. Binnen de contextuele therapie wordt gekeken hoe vicieuze cirkels kunnen worden doorbroken om een verandering te realiseren. Loyaliteit, rechtvaardigheid en betrouwbaarheid binnen de relaties zijn heel belangrijk. Doormiddel van vertrouwen en vrijheid kan verandering gerealiseerd worden. Waarbij het goud binnen de familiegeschiedenis gevonden kan worden, om in het hier en nu meer vanuit balans, in verbinding en waar de liefde stroomt te leven. In relatie tot en met elkaar.
Waar kan ik op letten als ik met een therapeut of coach wil gaan werken?
Deskundig werken vraag om intensieve en zorgvuldige studie van de theorie als ook het doorwerken en doorvoelen wat dit in de eigen context van de hulpverlener betekent. Om de basishouding van een meerzijdige grondhouding in het werk waar te kunnen maken, vraagt het om een intensieve persoonlijke ontwikkeling van de hulpverlening en langdurige training. Het vraagt van een therapeut een passend evenwicht, enerzijds kunnen verbinden met de personen die in de kamer zitten als anderzijds kunnen scheiden. Mensen aan kunnen spreken op hun verantwoordelijkheden en op hun grenzen, de eigen belangen aan de orde kunnen stellen als ook met de ander rekening te houden.
Oftewel wat voor een innerlijk werk heeft de coach of therapeut die voor jou zit zelf gedaan. Als ook de opleiding die de coach of therapeut heeft gevolgd. Je hebt systemische cursussen van enkele dagen, als ook opleidingen van enkele jaren. Waarbij de contextuele systeemtherapie waarover in dit artikel wordt gesproken, een vierjarige opleiding betreft.
Hoe kan je het beste besluiten bij wie je een coaching of therapie traject gaat volgen?
Door jezelf af te vragen, kan ik in veiligheid en vertrouwen mijn patronen en belemmeringen bespreken en onderzoeken. Het gaat nog niet eens zozeer over het voelen van een klik. Soms wanneer je niet direct een klik voelt, is het misschien de meest interessante coach of therapeut voor jou. Want herinnerd het gedrag van hem of haar jou aan een persoon in jouw leven waar je een minder leuke ervaring mee hebt. Dan kan het juist interessant zijn om met deze coach of therapeut te gaan werken. Het is namelijk niet dezelfde situatie en je mag wellicht iets anders leren.
Verandering door ongemak op te zoeken
Verandering in je leven schuilt niet in het gemak, maar in het onderzoeken van het ongemak. Soms kan het helpen om een duidelijke spiegel voorgehouden te krijgen, om te voelen, ervaren en doorleven. Waarbij een goede therapeut of coach, dit doorziet, jouw veiligheid en vertrouwen belangrijk vindt en niet over grenzen gaat.
Het kan jou helpen te vragen en onderzoeken wat de betreffende coach of therapeut zelf heeft gedaan met zijn of haar levenservaringen. Waarom heeft hij of zij gekozen voor deze benadering en werkwijze.
Het gevaar van een oppervlakkige benadering
Het grote gevaar van oppervlakkige benadering of waar geen sprake is van een gedegen contextueel systeemtheorie is dat er te veel wordt uitgegaan waarbij verbinding en herstel direct moet worden gerealiseerd. En weinig oog is voor jouw individuele proces binnen de context van jouw bestaan. Wanneer er onzorgvuldig of niet vanuit een gedegen onderzoek wordt gewerkt, kan de parentificatie* worden vergroot. Hierdoor blijft het patroon in relatie tot jouw context mogelijk bestaan. Vaak gebeurt dit, omdat de coach of therapeut zelf nog in een proces zit en onvoldoende zijn eigen context in beeld heeft.
Volg je je eigen levenspad, of die van je coach of therapeut?
Je herkent dit veelal door reacties van de coach of therapeut in de trend van; ‘ik heb het zo en zo gedaan, werkt écht, is de beste uitkomst. Of wanneer je deze stappen volgt, dan krijg je precies dit resultaat.’ Wil je dat niet? Dan is een coach of therapeut, die aansluit bij waar jij bent en met jou kan zoeken naar dat wat het beste werkt voor jou en binnen jouw leven het beste.
Liefs Nance,
Als mens en therapeut deel ik dagelijks over de impact van familierelatie op je leven. Volg mij via Instagram.
Wat is parentificatie?
* Parentificatie is het door een kind langdurige een ouderlijke rol op zich nemen. Binnen de contextuele systeemtheorie wordt echter geschreven dat het vermogen van een kind om te kunnen geven, ook bijdraagt aan de ontwikkeling. Zolang het geven van het kind wordt gezien en erkent door de ouder. Het kind ontwikkelt hiermee het vermogen om verantwoordelijkheid op zich te nemen en ontstaat zelfwaarde. Wanneer het geven van het kind niet wordt gezien en erkent, kan het leiden tot een langdurige rolverdeling tussen de ouder en het kind. Binnen de contextuele systeemtheoretische benadering wordt een onderscheid gemaakt tussen 4 verschillende parentificatievormen. Wil jij jouw parentificatie ontdekken? Aan de hand van een grondingssessie, krijg jij hier meer inzicht in.
